Son zamanların en popüler bitkilerinden biridir Kaktüsler. Farklı şekilde ve renkte dikenleri varken, bir de doğru bakımla açan rengarenk çiçekleri... Doğru bakımla sağlıklı kaktüs ve hatta üreterek kaktüslere sahip olmanız mümkün. Kaktüsler bir sukulent türüdür, bu yüzden bünyelerinde su barındırır. Kaktüsler doğada bulunabilir. Hybrid (hibrit) olarak da insan müdahalesiyle oluşturulan, doğada bulunmayan kaktüs türleri de vardır. Peki kaktüs bakımı nasıl olur? Sağlıklı kaktüs için ne yapılır?
Kaktüs Bakımı Nasıl Olmalı?
Dünyaya yayılan 2000’e yakın türü olan kaktüsler, son yılların en çok tercih edilen ev bitkilerinden biri olmuştur. Hem bakımı hem de üretimi kolay olan kaktüslerin her biri özgün görünüşlere sahip. Kaktüs κάκτος (káktos) kelimesi Antik Yunancadan Latince aracılığıyla dilimize geçmiştir. “káktos” ilk olarak Theophrastus tarafından türü tam olarak belli olmayan bir dikenli bitki için kullanılmıştır.
Kaktüslerin gelişmesi, yavrulaması veya çiçek açabilmesi için doğru bakım sağlanmış olması gerekir. Kısaca bahsetmek gerekirse, drenajı iyi olan bir toprakta ve yeterli güneş ışığı alan bir yerde ihtiyacı olduğu zaman sulanmalıdır. Kaktüslerin bakımı hakkında detaylı bilgiye aşağıda ulaşabilirsiniz.
Kaktüs Türleri Nelerdir?
Araştırmalara göre yaklaşık 2000 adet kaktüs türü olduğu düşünülmektedir. Bazı türler sadece doğada yaşamaya uygunken çoğu kaktüs türünü saksıda veya bahçede uygun şartlar sağlandığında bakabilirsiniz. Yaygın kaktüs türlerini şu şekilde sıralayabiliriz; Cereus, Echinocactus, Espostoa, Ferocactus, Mammillaria, Notocactus, Opuntia, Parodia, Pilosocereus ve Rebutia.
Kaktüsler Nasıl Sulanır?
Kolay bakılan bitki kategorisinde yer alan kaktüslerin bakımı hakkında en çok merak edilen konu kaktüs sulamasıdır. Kaktüsler için çok su sevmediği ve çok az sulanması konusunda genel bir inanış vardır. Evet, kaktüsler diğer yeşil bitkiler kadar su sevmez ama sağlıklı gelişim için suya ihtiyaçları vardır.
Kaktüsler bünyelerinde su barındıran bir bitki türüdür ve bu yüzden gelişimini sağlıkla tamamlayabilmesi için düzenli olarak sulanması gerekir. Genel olarak kaktüsleri, toprak tamamen kuruduğunda ve saksının tümüne nüfuz edecek şekilde sulamak gerekir. Toprak kurumadan aşırı sulama bitkinin çürümesine sebep olacaktır.
Kaktüs türlerinin sulama ihtiyacı birbirine benzese de yine de baktığınız türün sulama ihtiyacını araştırarak daha doğru bir sulama sağlayabilirsiniz. Kaktüs sulaması yapmadan önce, bitkinin toprağının tamamen kuruduğundan emin olmak gerekir. Toprak yüzeysel kurusa bile, alt kısımları ıslaksa; sulama yapılması durumunda bitkiyi çürütebilir. Sulamadan önce bir aparat yardımıyla toprak dibini de kontrol edebilir ve kurumuşsa tüm toprağı ıslatacak kadar bir sulama yapılmalıdır.
Kaktüsler için içme suyu önerilir, ama bu bir şart değildir. Buna ek olarak; yağmur suyu da bitkilerinin gelişimine katkı sağladığı düşünülmektedir. Biriktirebilirseniz, özellikle bahar aylarında, yağmur suyu kullanabilirsiniz.
Kaktüs sulamasını akşam saatlerinde yapılmalı. Öğlen sulama yapıldığında su daha hızlı kuruyacak ve bitki ihtiyacı olan suyu emmeden, toprak kurumaya başlayacaktır. Ayrıca, sulama sırasında bitkinin üzerinde kalan su damlaları kalıcı yanıklara sebep olabilir.
Kaktüsler Kaç Günde Bir Sulanır?
Kaktüs sulaması araştırıldığında genellikle haftada bir veya on günde bir şeklinde kalıplaşmış bir sulama aralığı görebilirsiniz. Fakat, kaktüs sulama aralığı tamamen göstermiş olduğunuz bakıma göre belli olur. Kısaca kaktüs sulama aralığını; bitkide kullanılan toprak, saksı, alınan güneş ışığı ve bulunduğunuz bölgenin iklimi belirler.
Bunları hepsini, kolayca bitkinin toprağından anlayabilirsiniz. Yazın sıcak havalarda daha sık sulamanız gerekirken, bahar başlangıcında ayda 2-3 kez sulamak gerekir. Hatta kış bakımına alınan kaktüsü bu süreçte hiç sulamadan da bakabilirsiniz.
Peki kaktüs sulaması nasıl yapılır? Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, toprak tamamen kuruduğunda bitkinizi sulamanız gerekir. Hızlı kuruyan bir toprağınız varsa, bitki sabah güneşini direkt olarak alıyorsa daha sık sulanması gerekirken, geç kuruyan bir toprak ve sıcak olmayan bir bölge de bu sulama aralığı açılacaktır.
Kaktüs Toprağı Nasıl Olmalı?
Kaktüslerin çok fazla suya toleransı yoktur. Su tutan bir toprak kullanıldığında, fazla sulama yapılması durumunda bitki çürüyebilir. Kaktüsler için geçirgen yapıda (drenajı yüksek) bir toprak kullanılmalıdır.
Geçirgen yapıda topraklara sulama yapıldığında, toprak sadece bitkinin ihtiyacı olan suyu tutar ve fazlasını süzer. Saksı altında drenaj deliği varsa da fazla su atılarak, bitkinin çürümesi engellenir. Kaktüs toprakları hazır bir şekilde satılmaktadır. Bu toprakları kullanabilirsiniz. Fakat, her kaktüs toprağı kaliteli içeriğe sahip olmayabilir.
Kaktüs toprağını kendiniz de hazırlayabilirsiniz. Kaktüs toprağı karışımı hazırlarken kaliteli bir torf kullanılmalı. Bahçe toprakları çok su tutup çamurlaştığı için kullanılmamalıdır. Perlit, cocopeat gibi suyu çeken malzemeler kullanarak da toprağın geçirgenliğini arttırabilirsiniz. Kullanacağınız malzemeye göre toprağa ekleyeceğiniz oran değişecektir.
Kaktüs Toprağı Ne Zaman Değiştirilir?
Kaktüs toprak değişimi için en uygun zaman Bahar aylarıdır. Mart-Haziran arası kaktüslerin gelişim dönemidir. Bu sürede sıcakların artmasıyla bitki gelişmeye başlayacaktır. Gelişim döneminde yapılan toprak değişimlerinde, kaliteli bir toprak kullanımı bitkinin bu sürecini olumlu etkileyecektir. Fakat, bu yaz veya kışın asla toprak değişimi yapılmaz anlamına gelmemelidir.
Eğer bitkiniz için kış bakımı uygulayacaksanız, toprak değişimini soğuklar başlamadan tamamlamalısınız. Peki yeni alınan kaktüsün toprağı ne zaman değiştirilmeli? Alınan bitkinin toprağı hakkında bir bilgimiz olmadığı durumlarda, toprağını yaz kış fark etmeden, alır almaz değiştirmeliyiz. Toprakta hastalık olabilir veya toprak kalitesiz olabilir. Bu durumda siz doğru bakım sağlasanız bile, örneğin toprak kaktüs toprağı değilse, bitkinizi kaybedebilirsiniz.
Eğer bitki toprağında unlu bit gibi bir hastalık varsa, siz toprak değişimi yapmadığınız için bunun farkına varamaz ve unlu bit çoğalarak bitkiyi saracaktır. Küçük oldukları için başlangıçta fark etmezseniz, diğer bitkilerinize de kolayca sıçrayabilir. Bu durumları engellemek adına bitkiyi aldığınız zaman toprak değişimi yaparak, mevsime göre bakımına devam edebilirsiniz.
Kaktüsünüz tomurcuktaysa, toprak değişimi için bekleyebilirsiniz. Genellikle tomurcukta olan bitkilerin toprağı değiştirildiğinde, çiçek açmadan tomurcuk solacaktır. Üzerlerindeki çiçeğin solmasını bekleyebilirsiniz. Kaktüs topraklarının barındıkları vitamin zaman geçtikçe açılır. Bu vitamin eksikliğini kaktüsler için üretilmiş besinlerle sağlayabilirsiniz. Yaklaşık olarak iki yıl sonra, toprak değişimi yapılabilir.
Kaktüslerin Saksısı Nasıl Olmalı?
Kaktüslerin gelişimlerini sağlıklı tamamlayabilmeleri için saksının da önemi büyüktür. Kaktüs türüne göre saksınızın litresi değişecektir. Öncelikle dikkat edilmesi gereken, seçilen saksı bitki ile orantılı olması gerekir. Yavru bir kaktüs için çok büyük bir saksı tercih edilmemeli.
Kaktüsler fazla suya maruz kalmayı sevmedikleri için, drenaj deliği olan bir saksı tercih edebilirsiniz. Sulama sonrası artan su, drenaj deliklerinden atılır. Bu da kaktüslerin çürüme ihtimalini çok büyük bir ölçüde azaltır.
Saksıda drenaj deliği yoksa ne yapabilirim? Bu durumda isterseniz kendiniz saksının altına birkaç delik açabilirsiniz. Eğer açmak istemiyorsanız da toprak koymadan önce saksının dibine drenajı sağlaması için lav kırığı, ponza taşını bir sıra dizebilirsiniz. Bu drenaj yöntemi, saksı altı delikleri kadar sağlıklı olmadığı için dikkatli sulama yapılması gerekir.
Kaktüsler için genellikle boyasız toprak (terracotta) saksı tercih edilir. Toprak saksıların, kısaca nefes alma özellikleri olduğu için toprağın daha hızlı kurumasına yardımcı olur. Fakat, terracotta saksılar kaktüsler için şart değildir. Plastik, seramik gibi diğer malzemelerden üretilen saksılardan da kullanabilirsiniz.
Kaktüs Saksısı Ne Zaman Değiştirilir?
Kaktüslerin saksı değişimi için en uygun zaman gelişim dönemleri olan bahar aylarıdır. Sıcakların artmasıyla bitki toprak-saksı değişimi yapılarak ilerleyen süreçlerde daha sağlıklı gelişmesini sağlayabiliriz. Her yıl saksı değişimi yapmaya gerek yoktur.
Kaktüsler büyüme sırasında öncelikle saksıyı köküyle doldurmak ister. Kök gelişimini tamamladıktan sonra da kendisini geliştirir. Fakat, saksı kaktüse küçük geliyorsa büyüme durur. Eğer kaktüsünüz uzun bir süre aynı boydaysa, bir boy büyük saksıya dikim yapabilirsiniz.
Yeni alınan kaktüslerin saksıları alındığı zaman değiştirilmesi gerekir. Saksısını kullanmak isterseniz de saksıyı temizleyip tekrardan kullanabilirsiniz.
Kaktüsler Güneş Sever Mi?
Kaktüslerin sağlıklı gelişim göstermesi için aydınlık ortamlarda yetiştirilmesi gerekir. Gün içerisinde en az 5 veya 6 saat güneş ışığı almaları gerekir. Eğer yeterli güneş ışığı almazlarsa formlarında bozulmalar meydana gelir.
Kaktüs yavruları az güneş aldığında, güneşe ulaşmak için hızlı büyüme gösterirken, büyüyen kısımlar incelmeye başlar. Sütun veya tavşan kulağı gibi kaktüs türlerinin yavrularının kalem gibi ince uzamasının sebebi yetersiz güneş ışığıdır. Bu yüzden yaz-kış aydınlık güneş alan bir yerde konumlandırılmalılar.
Formu bozulmuş bir kaktüs için yeterli güneş ışığı sağlandığında, yeni yavrular orijinal formunda olur. Sağlıksız kısımlar maalesef eski haline dönmez. Kaktüsler için direkt öğle güneşi yakıcı olacaktır. Özellikle sıcak yaz günlerinde direkt öğle güneşi alması bitkinin yanmasına sebep olabilir.
Gölgede duran bir kaktüsü bir anda yakıcı güneşe çıkarmak da aynı etkiyi yaratabilir. Hemen hemen tüm kaktüs türlerinin bakımı aynı olsa da bazı türlerin güneşe karşı toleransı daha az olabilir. Kaktüsünüzün türünü öğrenip, doğru bakımına bakarak daha sağlıklı bir bitkiye sahip olabilirsiniz.
Kaktüsler Çiçek Açar Mı?
Kaktüsler her ne kadar dikenleriyle sevilse de çiçeklerini görmek de ayrı bir mutluluktur. Kaktüsler çiçek açar mı? Evet, kaktüsler çiçek açar. Her kaktüsün çiçeğinin şekli, deseni ve rengi farklıdır. Fakat, kaktüslerin çiçek açması için aradığı koşullar farklılık gösterir.
Bazı türler yavruyken bile çiçek açarken, bazıları için 4—5 sene geçmesi gerekir. Bunun dışında, sadece doğal ortamında çiçek açan türler de vardır. Bu türler için doğru bakım sağlansa bile, saksıda olması çiçek açmasını engeller. Kaktüsler nasıl çiçek açar?
- Öncelikle yukarıda da bolca bahsettiğimiz gibi doğru bakım sağlanması gerekir. Doğru sulama, doğru toprak ve yeterli güneş ışığı... Kaktüslerin çiçek açması için gün içerisinde yeterli güneş ışığı alması gerekir. Tomurcuk döneminde bitkinin suya ihtiyacı artar, bu süreci kuru geçiren kaktüslerin çiçekleri açmadan solabilir.
- Kış bakımı, kaktüslerin gelişim dönemi ile birlikte çiçek açmasını destekler. Bu süreç, kaktüslerin enerjilerini toplaması için önemlidir.
- Gelişim dönemlerinde kaktüslere uygun sıvı besin, gübre vermek de çiçeklenmeyi destekler.
Kaktüslere Gübre Verilir Mi?
Kaktüs bakımında, takviyelerde bulunarak gelişimi hızlandırabilirsiniz. Sıvı besin veya gübre uygulaması yapacaksınız, öncellikle kullanılan ürünün kaktüsler için olması gerekir. Diğer bitki türleri için olan besinler, maalesef olumsuz sonuçlar yaratabilir. Kullanılan ürünün kullanım talimatına tamamıyla uyulması gerekir. Fazla gübrelemede bitkinin yanması kaçınılmazdır.
Kaktüs gübrelemesi için sıvı, konsantre veya katı gübre kullanabilirsiniz. Gübreleme işlemi kaktüslerin gelişim dönemi olan bahar aylarında yapılır. ( Mart – Haziran arası ). Bu sürelerde ayda iki kez, gübrenin kullanımına göre bitkiye uygulanır. Yazın sıcaklarda yanma ihtimali olacağı için gübreleme tavsiye edilmez.
Evde hazırlanan kür veya karışımlar, toprağın sineklenmesine ve bakteri üretimine sebep olabilir. Sineklenme durumunda toprak değişimi yapılabilir. Bitki hastalanırsa da zirai ilaçlar kullanılabilir.
Kaktüsler Soğuğa Dayanıklı Mı?
Her kaktüs türünün soğuğa direnci farklıdır. Diğer bitkilerle karşılaştırıldığında, genel olarak dışarıda bakıma uygun bir türdür. Kışın -15 dereceye kadar dayanabilen türler vardır. Bulunduğunuz bölgede kış çok sert geçmiyorsa, don olayları çok sık görünmüyorsa dışarıda bakabilirsiniz. Soğuğa maruz kaldığında kaktüslerin rengi kırmızıya dönebilir.
Kaktüs Kış Bakımı
Kaktüslerin bahar aylarında gelişimlerini desteklemek için soğukların başladığı zamanlarda kış bakımı uygulanabilir. Kasım ve Şubat aylarında soğuk havalarda kaktüslerin gelişimleri yavaşlar ve durur. Bu süreçte kaktüslerinizi soğuk bir ortamda bakarak, bahar için enerji depolamasına yardımcı olabilirsiniz. Eğer bulunduğunuz bölgede don çok görünmüyorsa balkonda bakabilirsiniz. Eğer, kışın zor olduğu bir bölgede yaşıyorsanız soğuk bir odada da kış bakımı sağlayabilirsiniz.
Kış bakımında dikkat edilmesi gereken durumlardan biri, bitkinin bu süreçte de gün içerisinde yeterli güneş ışığı alması. Eğer soğuk bir odada bakıyorsanız mutlaka pencereye yakın bir yerde konumlandırılmalı ve düzenli aralıklarla ortam havalandırılmalı. Yeterli güneş almazsa form bozuklukları görünebilir.
Kış bakımı uyguladığınız zaman bitkiyi sulamanıza gerek yoktur. Kaktüsleri Kasım ortası son bir kez sulayabilir, Marta doğru sıcakların artmasıyla sulamaya başlayabilirsiniz. Eğer bitkileri baktığınız ortam sıcaksa, kaktüslere yazın uyguladığınız bakıma devam etmelisiniz. Sıcak ortamda toprak hızlı kuruyacağı için, düzenli sulama yapılmalı. Bu durumda bitkinin güneş ışığı almasını engellemeden bitkileri ısıtıcılardan uzak konumlandırmanız gerekir. Detaylı bilgi için Kaktüs Kış Bakımı Nasıl Olmalı? yazımızı okuyabilirsiniz.
Kaktüs Üretimi Nasıl Olur?
Kaktüsler, üretimleri en kolay bitkilerden biridir. Bahar ayları kaktüs üretimi için en uygun zamandır. Kaktüs çoğaltımı bitkinin türüne göre değişir:
- Yuvarlak veya sütun kaktüsler, eğer yavrulamıyorsa, bu bitkilerin sağlıklı büyümesi beklenir. Bu türler gövdelerinden düz bir şekilde kesilerek ikiye ayrılır. Buna halk arasında kafa uçurma yöntemi denir.
- Yavrulayan türlerin üretimleri daha kolaydır. Ana kaktüsün verdiği yavrunun gelişmesi beklenir. Yavru kaktüsü, ana kaktüse birleştiği noktan zarar vermeden koparılır.
Ayrılan parça veya yavrunun topraktan enfeksiyon kapmaması için yaklaşık bir hafta gölgede bekletilir ve daha sonra kaktüs toprağına dikilir. Çelikte olan bitkinin kökü olmadığı için fazla sulamada çürüme gösterebilir. Bu yüzden üretim saksılarını köklendirmek için tercih edebilirsiniz. Ayrılan parça kök salana kadar, hafif sulamalar yapılır. Kök saldıktan sonra, ana kaktüse uyguladığınız sulamayı yapabilirsiniz.
Kaktüs Nasıl Yavrular?
Çoğu kaktüs türü yavru verir ve bu yavrularla üretim yapılarak yeni anaç bir bitkiye sahip olunabilir. Eğer kaktüsünüze doğru bakım sağlıyorsanız, gelişim dönemlerinde kaktüsünüz yavrulayabilir. Peki kaktüs yavrulaması için ne yapılabilir?
- Düzenli sulama... Kaktüsler ihtiyacı oldukları suyu almadığında, bitki gelişimini durdurur. Kaktüslerin susuz kalması hem bitkinin yavru vermesini engeller hem de çıkan yavruların kurumasına sebep olur.
- Kaktüslerin yavrulaması için kaliteli bir kaktüs toprağı kullanılması gerekir. Toprak içeriğinin zenginliğinden dolayı, bu tür topraklar bitkinin gelişimini ve yavrulamasını sağlar.
- Kaktüsün saksısının küçük gelmesi de bitkinin yavrulamasını engeller. Eğer kaktüsünüz saksıdan büyükse, saksı değişimi yaparak bitkinin gelişimini yeniden başlatıp yavru vermesini sağlayabilirsiniz.
- Üretim kısmında paylaştığımız gibi, yavru vermeyen türleri gövdelerinden ayırırsanız, toprakta kalan kısım yara kısmından yeni yavrular verecektir.
- Besin veya gübre uygulanabilir. Bahar aylarında kaktüsler için üretilen besin veya gübrelerden kullanabilirsiniz.
Kaktüsler Birlikte Dikilir Mi?
Eğer kaktüs aranjmanı yapmak istiyorsanız, bakımı aynı olan türleri birlikte tek bir saksıya dikebilirsiniz. Örneğin, sulama farklılığı olan iki türü yan yana diktiğinizde; bu birinin kurumasına veya çürümesine sebep olabilir.
Kaktüsler Neden Yumuşar?
Kaktüslerde yumuşamanın sebebi çürümedir. Eğer bitki çok fazla suya maruz kaldıysa veya toprağın su tutma özelliği varsa, bu bitkilerin çürümesine sebep olur. Kaktüs çürümesini engellemek için, drenajı iyi kaktüs toprağı kullanılmalı ve toprak tamamen kuruduğunda sulama yapılmalı.
Kaktüsün çürüyen kısmı maalesef tekrardan kendine gelmez. Çürüme yayılan bir durum da olduğu için fark edildiği anda çürüyen kısım bitkiden ayrılmalı. Steril bir bıçak ile çürük kısmı kesebilirsiniz. Eğer kökten çürüme olduysa, çürüyen kısım ayrıldıktan sonra, üretim sürecinde bahsettiğimiz gibi tekrardan bitkiyi köklendirebilirsiniz.
Kaktüsüm Neden İnce Uzuyor?
Kaktüsün yapısında bir incelme olduysa, bu bitkinin yeterli güneş almadığını gösterir. Kaktüslerin sağlıklı gelişimleri için gün içesinde en az 5-6 saat güneş alması gerekir. Kaktüsler istediği ışığı alamadığında hızlı bir şekilde büyüme ihtiyacına girer. Bitki hızlı büyürken formu bozulmaya başlar.
İnce uzayan bir kaktüsün ışık alması sağlanırsa, bozulan form düzelmez ama yeni çıkan yavrular orijinal formunda olur. İncelen kısımları bitkiden ayırabilirsiniz.
Yukarıda sizlerle Kaktüs Bakımı püf noktalarını ayrıntılarıyla açıkladık. Doğru bakımla yaz kış sağlıklı ömürlük kaktüslere sahip olabilirsiniz. Zamanı geldiğinde kaktüsleriniz çiçek açacaktır. Kaktüs sulamasına alıştığınız zaman tüm kaktüslere çok kolay bakabilirsiniz. Kaktüs bakımı hakkında merak ettikleriniz varsa aşağıya yorum kısmına bırakabilirsiniz.
Yorumlar